NARSİZM

 

Nedir bu “Narsizm”? Herkesin birbirine hiç düşünmeden, gerçek anlamını bilmeden “narsist” dediği şey? Birlikte bir inceleyelim… herkes narsist miymiş, Narsizim öğelerinden bir kaçını taşıyınca gerçekten narsist oluyor muymuşuz bir bakalım…

NARSİZM NEDİR?

   “Narsizm” Yunan mitolojisinden sudaki yansımasını gören ve yansımasına, yani kendisine aşık olan ve bir ömür boyu ulaşamayacağı bu aşkın peşinde aşkını izleyerek ömrünü tüketen Narkissos’dan gelmektedir. Narkisso bu imkansız aşkına ulaşma isteğiyle sarılır ve suya düşüp boğularak hayatını kaybeder. Narsizm sözcüğü de bu hikayeden gelmektedir… tabi ki bu kadar eskilere gitmeyeceğiz 🙂

Kişinin kendisine verdiği değer ve özgüvenin hiçbir kuşku duyulmaksızın olabildiğince yüksekte bulunması ve başkaları tarafından gelen eleştiri ya da olumlu/olumsuz etkilerin kişinin özgüvenini olumsuz yönde etkileme gücünün en aza indirildiği durumdur. Kişi çevresindeki bireylerin onunla ilgili görüş ve düşünceleriyle beslenmek yerine kendisiyle ilgili olan görüş ve düşüncelerine odaklanır ve özgüvenini bu şekilde “kabartarak” doyurur.

NORMAL NARSİZM:

Kişinin diğer insanlar tarafından sevilme, beğenilme, takdir edilme vb. tepkiler alması her insanı mutlu eder. İşte bu beklentiler ve gereksinimler narsistik gereksinimlerdir. Bu gereksinimlere tüm insanlar ihtiyaç duyar. Hepimizde “Narsizm” belli bir oranda bulunmaktadır. Ama bu gereksinimlerin ifadesi çoğu zaman olumsuz duygu yaşantılanmasına yol açabilmektedir. Açık açık ifade edilmese bile burada amaç çevre tarafından kendince “hak ettiği değeri” almak ve “kabul” görmektir. Bu tarz gereksinimlerinin karşılanması için birey  çok zaman harcamakta ve her şeyi yapmaya açık olmaktadır. Çabalamasına rağmen kendince “hak ettiğine” inandığı değeri ya da “kabul edilme”yi yaşayamayan birey narsistik yaralanma yaşayabilir. Bu incinme günlük yaşam olaylarıyla hatta başkalarına göre çok önemsiz olarak sayılabilecek durumlar da ortaya çıkabilir. “Normal Narsisizm” olarak adlandırdığımız kavram halk arasında “alınganlık” ya da “gereğinden fazla ilgi” bekleyen “ilgi düşkünü” olarak da adlandırılabilir.

PATOLOJİK NARSİZM

Patolojik Narsizme sahip olan bireyler de durum “normal Narsizm”e sahip bireylere göre farklıdır. Bu tarz bireyler tamamen kendinden emin, başkalarının düşüncelerini önemsemeyen bir tavırla davranmalarına rağmen içsel süreçte tamamen başkalarının düşünceleriyle beslenmeye açık bireylerdir. Bu durum da bu bireylerin dış görünüşlerindeki abartılı güvenleri ve kendinden emin tavırlarının aksine iç süreçlerinde kendilerine güvenmeyen bireyler olduklarının göstergesidir. Patolojik Narsizm de ki en önemli nokta bireyin tamamen dıştan gelen yorumlarla beslenmeye açık ve muhtaç olmasıdır. Normal narsizmle patolojik narsizmin ayrımını sağlayan ve farkını ortaya koyan noktada budur.

Patolojik narsizmden muzdarip bireyler kendi içlerinde kendilerine yönelik değersizlik ve kendilerinde hoşlarına gitmeyen diğer olumsuz özelliklerini çevrelerine yansıtarak rahatlama yolunu seçmektedirler. Bu nedenledir ki; patolojik narsizmden muzdarip bireyler kendilerine yönelik ifade edilen olumsuz duygulara, eleştirilere aşırı duyarlı tavırlar (öfke, saldırganlık…vb) sergilerler.

NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?

Narsizm kişilik bozukluklarının arasında yer alır. Diğer bozukluklara oranla değişken belirtilerle kendisini gösterir. Tutarlı davranışlardan tam olarak söz edilemez.

Narsizmin belirtileri oldukça farklı olduğu için kullanılan tanı kriterleri, Ruhsal bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı’nda (DSM-V) yer alan tanı ölçütlerinden farklılık gösterebilir.

Narsistik kişilik bozukluğu gösteren bireylerde gözlemlenen başlıca belirtiler şunlardır:

• Kendini büyük görme: Birey, yeteneklerini ve başarılarını abartarak kendini başkalarından üstün görme eğilimindedir.
• Hayranlık ihtiyacı: Sürekli olarak başkalarından onay ve hayranlık bekler (“Sen olmasan ne yapardık? Bizi resmen kurtardın.”, “Ben senin gibi düşünemezdim.” V.b cümleler).
• Empati eksikliği: Başkalarının duygularını anlama ve onlara saygı gösterme konusunda zorluk çekerler.
• Manipülatif davranışlar: Başkalarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanma eğilimindedirler.
• Başarı ve Güç fantezileri: Büyük başarılar, güç veya ideal aşk gibi konular hakkında sürekli düşünürler.
• Eleştiriye tahammülsüzlük: Eleştirilme durumunda aşırı savunması ya da öfkeli bir tutum sergileyebilirler.
• İlişkilerde yüzeysellik: İlişkilerini yüzeysel ve çıkarcı bir biçimde sürdürme eğilimindedirler.

NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Narsizmin tam olarak neden ortaya çıktığı bilinmiyor. Fakat çevre, genetik ve nörobiyoloji ile ilgili olduğu düşünülüyor. Bireyin doğduğu ailede yaşadığı deneyimler, ailesi ile ilgili olan ilişkileri, devamlı övülmek ya da eleştirilmek, aile öyküsünde genetik olarak kişilik bozukluğunun bulunmasının narsizmin ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir.

• Aile veya çevrenin manipülatif davranışlara itmesi
• İyi ve kötü davranışlar karşısında sürekli övülerek veya eleştirilerek büyütülmek
• Çocukluk döneminde şiddet ve istismar yaşamak
• Ebeveynlerin büyüme çağında ki çocuktan büyük beklentilerde bulunması
• Gereğinden fazla şımartılarak (bunu da özgüven zannettirilerek) büyümek
• Gerçekçi geri bildirimler yerine devamlı gerçekçi olmayan övgüler almak.

NARSİZİM NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Narsist kişilik bozukluğu tedavisi genellikle konuşma terapilerini içerir. Narsist kişilik bozukluğuna eşlik eden “depresyon” veya “kaygı bozukluğu” varsa çeşitli psikiyatrik ilaçlar da tedaviye dahil edilir. Ancak bu tarz sorunlar yoksa narsist kişilik bozukluğu ilaçla tedavi edilemez. Konuşma terapileri sayesinde diğer kişilerle sağlıklı iletişim kurmak öğrenilir ve daha gerçekçi bir iletişim oluşturulabilir. Terapiler sayesinde ayrıca hissedilen çarpık duyguların nedenleri, başkalarından sürekli ilgi ve takdir beklemenin ne kadar zor olduğu anlaşılabilir.

Narsistik kişilik bozukluğu tedavisinde uygulanan konuşma terapisinin diğer faydaları ise şunlardır:

• İş arkadaşları ve meslektaşlarla işbirliği ve uyum içinde çalışmak.
• Kişisel ilişkileri sürdürmek.
• Eleştiri ve başarısızlıkları kabul ederek, daha güçlü yönlerini ve potansiyeli keşfetmek.
• Duygularını anlamak ve yön vermek.
• Herhangi bir benlik duygusuyla başa çıkmak.
• Gerçeğe dönüşmesi muhtemel hedefler belirlemek.

NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLAN BİRİNE NASIL DAVRANILMALI?

• Narsizm durumunda olan bir kişiye karşı kişisel sınırlarımız ve kurallarımız net olmalıdır.
• Duygusal ve psikolojik anlamda bütün manipülatif davranışları sınırlandırılmalı ve izin verilmemelidir. Bunu da kişiyle kavga ederek değil, yaptığı davranışı anlayıp manipülasyon mu yoksa gerçeklik payı olan bir durum mu olduğunu kendi iç dünyamızda ölçmeliyiz.
• Narsistik bireye kaybetme korkusu ile yaklaşılmamalı ve  bunu ona hissettirmemeliyiz.
• Narsist bir insanın karşısında suçluluk, değersizlik, yetersizlik duygularımızı ona aktarmamalıyız. Bu onun egosunu besleyecek davranış bozukluğunu daha da arttıracaktır.
• En önemlisi narsistik birini değiştirme ve düzeltme çabasına girilmemelidir. Birey kendi istemediği sürece değişmeyecektir. Sizin için değişeceğini iddia ediyorsa bu göstermelik bir değişim olacak ve kalıcı olmayacaktır.